Każdy wyjazd za granicę, bez znajomości prawa i języka to duża bariera psychiczna i fizyczna. Autorowi NIKT fizycznie nie pomógł w rozpoczęciu życia w Deutschland (Niemcy) - jedyne, co otrzymałem to werbalne (choć oczywiście cenne) porady. Musząc przechodzić przez wszystko sam autor doskonale zdaje sobie sprawę jak trudno jest się przebić i uzyskać potrzebne dokumenty - a wystarczy przecież wiedza, która ułatwia życie.

Uwaga! Jeśli pominąłem jakiś ważny punkt lub zechcieliby Państwo dodać coś do poniższych informacji, proszę o email.

Ponieważ pierwszy rok-dwa życia za granicą bez pomocy z zewnątrz jest niezwykle uciążliwy - niniejsze krótkie streszczenie pomoże tym, którzy planują wyjechać na stałe do pracy w Niemczech łatwiej żyć i poruszać się przez pierwszy okres dostosowywania się do życia w Deutschland.

W Internecie można spotkać wiele opinii, poradników - niektóre lepsze inne oparte na przekomarzaniu się. Celem mojego, wypraktykowanego przeze mnie poradnik jest zmniejszenie dużego stresu, jaki przechodzi niemal każdy człowiek, który pragnie bez pomocy z zewnątrz rozpocząć życie w Deutschland.

Porady, jakie zawarłem (a jakie będą uaktualniane, dlatego zapraszam na niniejszą stronę za jakiś dłuższy czas) w nim minimalizują niewygody, stres i są pewne, stanowią silny fundament.

Poniższe porady gwarantują, że ci, którzy z nich skorzystają ograniczą niewygody i stres oraz poszukiwania właściwych rozwiązań.

Dwie Podstawy do rozpoczęcia życia w Niemczech:

#1. Umowa o pracę. Bez umowy o pracę, nie otrzymasz Zameldowania (Anmeldungu) - z kolei to bez którego nie założysz konta w banku, nie zrobisz w Deutschland kompletnie nic.

#2. Anmeldung (Zameldowanie) - Zameldowanie otrzymujesz, jako obcokrajowiec w Ratuszu Miejskim (Rathaus). Jeśli mieszkasz na wsi, musisz się zorientować, do jakiego Powiatu (Kreis) należy Twoja wieś - i w tym powiatowym mieście pójść do Ratusza (czasem też nawet w mieście nie-powiatowym działają oddziały zamiejscowe danych urzędów). Co prawda, zameldowanie podobno można uzyskać tylko na podstawie umowy-wynajmu mieszkania - ale urzędnik może odmówić i poprosić o umowę o pracę, którą jako chcący się zameldować musisz okazać (urzędnik zapewne skseruje pierwszą i ostatnią stronę umowy z Twoim podpisem). W tym samym czasie wypełnisz też dokumenty przynależności do wyznania/religii (NIE WARTO wypisać się z religii/przynależności wyznaniowej pomimo, iż np. wielu Polaków tak czyni ze względu na zaoszczędzone kilkanaście euro miesięcznie - jeśli wypiszesz się z przynależności do wyznania np. Katolickiego, lokalny biskup poinformuje o tym Twoją diecezję w Polsce i w przypadku Twojej śmierci ksiądz ma prawo odmówić, i były takie przypadki - pochówku na lokalnym cmentarzu w Polsce wraz z ceremonią pogrzebu). Tak na uboczu, to Niemców urzędnik zwykle prosi tylko o umowę najmu mieszkania/domu - lub nawet wcale nie prosi - ale obcokrajowców niemal ZAWSZE prosi o okazanie umowy o pracę.

WAŻNE! Od momentu zameldowania jesteśmy ZOBOWIĄZANI mieć ubezpieczenie zdrowotne opisane w punkcie poniżej - jeśli nasz pracodawca nas nie ubezpieczył (a musi) może to grozić poważnymi konsekwencjami finansowymi dla nas samych.

Otrzymaliśmy Anmeldung - Niemcy stoją od strony prawnej przed nami otworem.

Teraz koniecznie udaj się do Banku.

#3. Otwarcie konta w Banku. Następna ważna czynność - bez Anmeldungu NIE otworzysz konta w niemieckim Banku - a musisz to zrobić. Od 2014 roku otrzymasz też numer IBAN (międzynarodowy numer bankowy, który działa i jest ważny na terenie Unii Europejskiej - otrzymasz także numer BIC/SWIFT - który jest ważny do transakcji na pozostałą część świata).

BARDZO WAŻNA UWAGA do przelewów i transakcji!

W Deutschland istnieją dwie podstawowe formy przelewów bankowych: Überweisung oraz Lastschrift.

- Überweisung to przelew, który Ty dokonujesz za pomocą formularza w Banku lub na poczcie lub też za pomocą transakcji internetowej. Tj. to Ty coś zlecasz/przelewasz pieniądze.

- Lastschrift - to przelew, który jest automatycznie pobierany z Twojego konta - to transakcja, na którą TY SAM się zgodziłeś i podpisałeś pod nią. Wygoda owej metody polega na tym, że pewnego rodzaju ubezpieczenia, czy opłaty stałe lepiej jest zrobić metodą właśnie Lastschrift - zwykle można wybrać miesięczny, kwartalny, półroczny lub roczny lastschrift. Lastschrift może JEDYNIE pobierać instytucja lub firma a NIE osoba prywatna! Co oznacza, że żadna osoba prywatna nie może pobierać Lastschrift - osoba prywatna (np. właściciel Twojego mieszkania, może poprosić ewentualnie o "Dauerauftrag" - ale o tym poniżej). Oczywiście kupując w internecie, można kupić coś zlecając lastschrift jednorazowy, np. za zakup kosmetyku, sprzętu, czegokolwiek.
Wygodą lastschriftu jest, że jeśli ponosimy jakieś opłaty miesięczne można go zlecić i wówczas będzie automatycznie pobierany z naszego konta.

Istnieje jeszcze jedna forma stałych przelewów, która jest wygodna i mało kłopotliwa dla mieszkańca Deutschland: tj. Dauerauftrag - czyli Przelew Stały - który TY osobiście zakładasz w banku, lub poprzez bankowość elektroniczną - przez Internet. Możesz w ten sposób płacić za mieszkanie, energię elektryczną oraz inne opłaty.

#4. Przelewy internetowe. W banku należy otworzyć sobie możliwość przelewów internetowych oraz bankowości on-line. Otrzymają wówczas Państwo dwie możliwości weryfikacji przelewów: Mobile TAN (sms na telefon z numerem PIN) lub Chip TAN (specjalne urządzenie wielkości pagera, funkcja ta sama). Ja polecam wygodniejsze  Mobile TAN - czyli sms na telefon.

#5. Ubezpieczenia. Można się ubezpieczyć od wszystkiego w Deutschlandzie - jednak najważniejsze ubezpieczenia, do których wykupienia zachęcam każdego to Privat Haftpflichtversicherung (ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej, koszt około 50-60 Euro/rok) oraz Rechtsschutzversicherung (ubezp. ochrony prawnej na Auto oraz na prawnika w przypadku wypadku drogowego). Haftpflichtversicherung to ubezpieczenie, jeśli uszkodzisz coś przypadkiem (np. porysujesz komuś parasolem auto, spadnie Ci w sklepie z półki drogi aparat fotograficzny, czy, jak mój kolega, usiądziesz w sklepie na solidnie wyglądającej, grubej szybie-stoliku, ta zaś pęknie i zniszczy wszystko, co było pod nią również). Oczywiście nie zarejestrujesz Auta w Deutschlandzie bez KFZ-Versicherung (Teilkasko lub Vollkasko).

WAŻNE! Ubezpieczenia, które POWINIENEŚ otrzymać od pracodawcy, kiedy podejmujesz pracę: (1) Rentnerversicherung (emerytalne), (2) Sozialversicherung (socjalne), (3) Krankenversicherung (zdrowotne).

#6. Auto. Zakup, sprzedaż, ubezpieczenie. PRZED kupnem auta w Deutschlandzie koniecznie należy wyrejestrować się z ubezpieczalni w Polsce oraz przetłumaczyć dokumenty polskiego ubezpieczyciela na j. niemiecki. Chyba, że przerejestrowują Państwo Auto z polski na niemieckie tabl rej. W innym wypadku ubezpieczyciel uzna, że jeśli kupują Państwo nowe lub używane auto w Niemczech, zniżki na ubezpieczenie będą traktowane jako na drugi pojazd - a więc prawie bez zniżek. W Niemczech można się poruszać pojazdem z zagranicznymi numerami rejestracji bez ograniczeń tylko wówczas, jeśli auto ma za granicą współwłaściciela lub jest wypożyczone - jeśli Państwo są jedynym właścicielem - można się poruszać takim autem tylko około 1 roku od stałego zameldowania się w Niemczech.

#6a. Auta z Re-importu. Pomimo, iż wielu ludzi kupuje auta z tak zwanego Re-Importu - ja odradzam kupno w tym trybie - co prawda auta są tańsze i to dosyć sporo - nawet do 2-3 tys euro - jednak jak ujawniają liczne problemy kupujących - mogą pojawić się na tyle istotne problemy, że kończą się później długimi procesami sądowymi. Do największych problemów aut reimportowanych należą: przedłużanie i tak już długiego terminu sprowadzenia auta (czasem ten termin przedłużany jest dwukrotnie np. z 5 do 10 miesięcy), inne numery Schlüsselnummer (części w serwisie), zbyt często zdarzające się uszkodzenia aut (i konieczność później procesowania się z handlarzem aut) lub produkt nieodpowiadający zamówionemu - finalnie bardzo wielu Niemców mając nieciekawe doświadczenia z niektórymi autokomisami sprowadzającymi reimportowane auta nazywają kupno takiego auta "totolotkiem" (na zasadzie: "może ci się uda trafić takie auto jak zamówiłeś, a może nie). Lepszym rozwiązaniem jest auto z autokomisu Tageszulassung.

Kupiliśmy auto w Deutschlandzie i co dalej? Wcześniej należy wykupić rejestracje 5-dniowe lub miesięczne z żółtym paskiem. Jeśli właściciel jednak odsprzedał nam auto ze swoimi rejestracjami, będzie wygodniej dla nas - można spokojnie pojechać do Zulassungstelle (urząd rejestrujący pojazdy) i tam zarejestrować auto. Wcześniej jednak z kompletem dokumentów należy się zgłosić do jakiegoś wybranego ubezpieczyciela - pracownik wówczas spisuje dane auta i otrzymujemy specjalny kod (np. H5TYW6) - z tym kodem udajemy się do Zulassungstelli - wraz z umową oraz 2 dokumentami pojazdu (duża karta pojazdu zielona i mała karta którą zawsze mamy przy sobie czyli dowód rejestracyjny pojazdu) + 2 kluczyki do auta. Jednak często obsługa Zulassungstelli tylko pyta, gdzie chcemy ubezpieczyć auto i wówczas urzędnik na naszą prośbę dzwoni do danego ubezpieczyciela i otrzymuje powyższy specjalny kod.

Podsumujmy, co potrzebujemy, aby kupić auto w DE lub przerejstrować auto z Polski:

- przetłumaczone dokumenty o wyrejestrowaniu siebie lub auta od polskiego ubezpieczyciela (i/lub rezygnacja z auta pozostałych współwłaścicieli) - bez wyrejestrowania auta lub siebie jako współwłaściciela - ubezpieczyciel może nas potraktować jako "nowy kierowca" - czyli zapłacimy pełną stawkę ubezpieczenia. Oraz dokument o latach ubezpieczenia i zniżkach.

- Umowę kupna-sprzedaży auta (jeśli kupiliśmy w DE) oraz: (1) dużą zieloną (Grosse brieffahrzeug) i (2) małą kartę pojazdu (Kleinbrieffahrzeug, dowód rejestracyjny)

- dwa kluczyki

- specjalny kod z ubezpieczalni, z którym udajemy się do Zulassungstelle

- Ważny przegląd TÜV - kupując auto sprawdźmy, do kiedy nasze auto ma ważny przegląd HU/AU (Badanie główne i badanie spalin) - popularnie zwany skrótem TÜV, od nazwy instytucji, która ten przegląd honoruje i kontroluje. Pieczątkę znajdziemy w dowodzie rejestracyjnym - w Deutschlandzie przegląd auta robimy co 2 lata. Koniecznie żądajmy od sprzedawcy auta dokumentu potwierdzającego TÜV - mogą się zdarzyć "kombinatorzy" - najlepiej poprosić sprzedawcę o ten dokument z badania TÜV, musi nam go wydać. Jeśli go nie ma, pozostaje nam wariant: sprzedawca musi zrobić nowy TÜV na własny koszt.

Ciąg dalszy sprawy z autem. Możesz wybrać ubezpieczenie auta zwane Teilkasko (częściowe kasko z wkładem własnym np. 150 Euro) lub Vollkasko (pełne kasko z wkładem własnym np. 300 Euro - pełne kasko, czyli Vollkasko ubezpiecza Twoje auto również od szkody, który Ty sam wyrządzisz). Uwaga! W Niemczech auto możesz prowadzić tylko samemu, lub najbliższa rodzina, jeśli z auta ma korzystać osoba obca, np. sympatia lub Twój ojciec, matka lub brat/sąsiad itd - musisz taką możliwość uzgodnić z ubezpieczalnią i musi to być wyszczególnione na umowie ubezpieczenia).

Kiedy już zarejestrujesz Twoje Auto - podając również podczas rejestracji numer swojego konta w banku - sprawa automatycznie trafia do Finanzamtu - Urzędu Skarbowego, który za kilka miesięcy przyśle informację o pobraniu z Twojego konta KFZ-Steuer - podatku drogowego, odpowiedniego dla Twojego auta. Auta benzynowe są tańsze w ubezpieczeniu niż auta z silnikiem diesla.

Finanzamt - Urząd Skarbowy - to tutaj składć należy formularze określające Twoją przynależność podatkową: głównie to klasa 1 - nieżonaty/niezamężna, czyli Ledig , lub klasa 3 (żonaty/zamężna). Suma klas podatkowych męża+żony musi się równać 8. Oznacza to, że jeden z małżonków może mieć klasę 3, drugi musi mieć klasę 5, lub obydwoje klasa 4, itd. Najważniejsze dokumenty, które otrzymujesz z Finanzamtu to Sozialversicherungsausweis (dokument ubezpieczenia socjalnego, dawniej ze zdjęciem, obecnie w formacie zwykłej kartki A4) oraz informacje o Rentnerversicherung. Na formularzu podatkowym określa się również przynależność do danego kościoła/religii - np. RK (Roman-Katolisch, rzymskokatolicka). Z Berlina otrzymają także Państwo numer podatkowy.

ARD-ZDF opłata. Każdy meldujący się pod danym adresem jest zobowiązany zapłacić opłatę radiowo-telewizyjną, w kwocie ok. 18 Euro/miesiąc od każdej zameldowanej osoby. Wyjątki mogą stanowić np. wynajmowanie mieszkania w Gasthofie, hotelu, motelu, etc - należy to jednak sprawdzić i dowiedzieć się u właściciela, od którego wynajmujemy pokój/mieszkanie. Generalnie raczej należy samemu zwrócić się (wypełniając formularz) lub pobierając taki formularz w oddziałach banku (niektóre banki mają takie formularze). Nieopłacenie abonementu radiowotelewizyjnego może grozić wysokimi karami. UWAGA! W Deutschlandzie od pewnego czasu weszło prawo, że KAŻDY musi płacić opłatę radiowo-telewizyjną, nie ma tłumaczeń, że "ja mieszkam w hotelu robotniczym i właściciel płaci" - znam przypadki, gdzie po kilku latach ludzie otrzymują rachunki wstecz za cały okres zameldowania w Niemczech.

Wynajęcie mieszkania. Oprócz umowy najmu ważne są nazwy i parametry stosowane przy ogłoszeniach. Zawsze też należy pytać jakie są koszty Warmmiete (wraz z ogrzewaniem, wodą, kosztem wywozu śmieci).

Kaltmiete (KM) - Wynajem tylko mieszkania BEZ uwzględnionych opłat dodatkowych

Nebenkosten (NK) - koszty dodatkowe, opłata za śmieci, garaż/parking, ciepłą wodę i ścieki, ogrzewanie. UWAGA! Często Nebenkosten NIE uwzględniają opłaty za elektryczność, którą należy osobiście uiścić w odpowiedniej jednostce Urzędu Miasta (Stadtwerke)

Warmmiete - Wynajem uwzględniający zwykle: wynajem + ogrzewanie + woda + ścieki + garaż/parking. UWAGA! Często Warmmiete NIE uwzględnia kosztów energii elektrycznej.

Opłata za prąd - Niektórzy wynajemcy (Vermieter) uwzględniają w Warmmiete opłatę za energię elektryczną - ale jednak większość nie uwzględnia w umowach - należy się tego osobiście dowiedzieć, przeczytać w ogłoszeniu. Umowę za prąd i wodę podpisuje się ze STADTWERKE - czyli zakładami miejskimi.

STADTWERKE - Zakłady Miejskie, które są częścią Urzędu Miasta, najczęściej znajdują się w innym budynku - to właśnie ze Stadtwerke podpisuje się umowę o korzystanie z energii elektrycznej, wody i ścieków (chyba, że woda i ścieki oraz wywóz śmieci są już wliczone w Nebenkosten, pozostaje tylko podpisać umowę za prąd).

Oznaczenia w ogłoszeniach:

OG - Obergeschoss mieszkanie od 1 piętra wzwyż

DG - Dachgeschoss mieszkanie na poddaszu (uwaga, w starym budownictwie niemieckim w lato jest upalnie i duszno, w zimie zimno - jeśli wybierają Państwo mieszkanie na poddaszu - to tylko w nowoczesnym budownictwie)

EG - erdgeschoss - parter

O co zapytać Vermietera (tego, kto wynajmuje Nam mieszkanie), na co zwrócić uwagę? Przede wszystkim, co zawierać będzie Warmmiete - tj., czy w warmmiete uwzględnione są: wywóz śmieci, woda, ogrzewanie, garaż/parking? Jeśli tak, co z prądem (strom, energie). Jeśli Vermieter odsyła Cię do Stadtwerke, umowę za prąd musisz podpisać osobno właśnie tam.

Przykład ogłoszenia o wynajmie mieszkania:

Zu verm. OG 50m2, 400 KM, 100 NK, stellpl. 1 Auto 30/mon.

Jak to odczytać?

Do wynajęcia mieszkanie 50m2, na piętrze (nie podano którym), za kwotę 400 Euro, 100 Euro Nebenkosten (od osoby - każda dalsza osoba to dalsze 100 Euro), miejsce parkingowe na 1 auto 30 Euro na miesiąc. W ogłoszeniu nie ma więc podanej ceny za ogrzewanie i nie jest zawarta cena za prąd (osobna umowa ze Stadtwerke). Więc to ogłoszenie mówi, że wynajęcie będzie kosztowało: 400 E + 100 E + 30 E (miejsce parkingowe na dworze) - razem 530 Euro BEZ kosztów energii elektrycznej, wody, ogrzewania. Gdyby zamiast KM było WM, oznaczałoby to Warmmiete, czyli uwzględniona byłaby jeszcze ciepła woda i ogrzewanie, ale nadal BEZ prądu!